MUJTAHID (arab. — intiluvchi, gʻayrat qiluvchi) — oʻrta asrlarda islomda ijtihod huquqiga ega boʻlgan, yaʼni mustaqil ravishda liniy aqidaviy va huquqiy masalalar boʻyicha xulosa bera oladigan va hukm chiqara oladigan shaxs. Sunniylarda diniy huquq mazhablarining asoschilari, shialarda yuqori martabali ruhoniylar va diniy huquqshunoslar Mujtahidlar deb ataladi. Islom ulamolari ittifoqiga koʻra, Muhammad (as)ning koʻp sahobalari ham … Читать далее
MAYMUNJON — raʼnoguldoshlar oilasiga mansub koʻp yillik butalar turlari; rezavor meva. Shim. Amerika, Yevrosisda 400 dan ortiq turi uchraydi. Shulardan 90 turi, asosan, koʻk Maymunjon (Rubus caesius) va mayda mevali Maymunjon (R. nensensis) turlari Kavkaz, Ukrainaniig jan. va U rta Osiyola uchraydi. Amerika, Markaziy va Gʻarbiy Yevropada kup zkilali. Uzbekistonning togʻ oldi mintaqalarida usadi va … Читать далее
MAGDEBURG — Germaniyadagi shahar, Saksoniya-Anxalt yerining maʼmuriy markazi. Aholisi 239,4 ming kishi (1998). T. y. va avtomobil yoʻllari tuguni, Elba daryosidagi port. Mamlakatning muhim sanoat va savdo-transport markazlaridan. Ogʻir mashinasozlikning yirik markazi. Magdeburgda umumiy mashinasozlik, kimyo, yengil va oziq-ovqat sanoati uchun jihozlar i. ch., q. x. mashinasozligi, priborsozlik, daryo kemasozligi rivojlangan. Shuningdek, kimyo, kimyofarmatsevtika, oziq-ovqat, … Читать далее
MOʻYNOQ — Qoraqalpogʻiston Respublikasi Moʻynoqtumanidagi shahar (1963-y. 27-iyuldan). Tuman markazi. Qoraqal-pogʻistonning eng shim. shahri. Orol dengizining suvi chekinmasdan avval dengizning jan.-gʻarbiy soqilida joylashgan edi. Nukus sh. dan 180 km shim-. da, yaqin t. y. stansiyasi — Qoʻngʻirot (100 km). Yanv. ning oʻrtacha t-rasi —7,4°, iyulniki 26,3°. Kuchli shamollar boʻlib turadi. Aholisi 13,6 ming kishi (2000). … Читать далее
«MULKDOR» — haftalik iqtisodiy gazeta. 1994-y. 31 avg. da «Yogʻdu» nomi bilan chiqa boshlagan. 1995-y. 21 yanv. dan qozirgi nomda. Muassislari: Oʻzbekiston Respublikasi Davlat mulkini boshqarish va tadbirkorlikni qoʻllab-quvvatlash davlat qoʻmitasi, Koʻchmas mulk birjasi va «Matbuot tarqatuvchi» ak-siyadorlik kompaniyasi. Oʻzbekistonda bozor iqtisodiyotiga oʻtish davridagi iqtisodiy islohotlarning borishi, kichik va oʻrta biznesning faoliyati, ishbilarmonlar, dehqon va … Читать далее
MORELOS — Meksikaning markaziy qismidagi shtat. Mayd. 4,9 ming km2. Aholisi 1,55 mln. kishi (2000). Maʼmuriy markazi — Kuernavaka sh. Shtat Koʻndalang Vulkanli Syerra togʻlarining jan. yon bagʻri va Morelos togʻlarida (oʻrtacha bal. 1500 m) joylashgan. Shim. da Popokatepetl (5452 m) harakatdagi vulkani bor. Iklimi togʻ tropik, moʻtadil nam iqlim. Kuernavaka sh. atrofida oʻrtacha oylik … Читать далее
PITEKANTROPLAR (yun. pithekos maymun va anthropos — odam) — eng qad. qazilma odamlar (taxm. 900 ming yil avval). Neandertallardan oldin yashaganlar. Ilk paleolit madaniyatini yaratganlar. 1890—92 y. larda golland olimi E. Dyubua Yava o. dagi Solo daryosi yaqinidan 4qatlam quyi yotqiziqlarida odamning eng qad. ajdodiga mansub bosh miya qopqogʻi, son suyagi va uchta tishini topgan. … Читать далее
PIYODA ASKARLAR — quruklikdagi qoʻshin turi. Umumqoʻshin janglarida dushmanga zarba berish va uning hududlarini zabt etishga moʻljallangan. Har qanday ob-havo sharoitida, qaysi fasl boʻlishidan qatʼi nazar, uzoq muddat davomida harbiy harakatlar olib boruvchi Piyoda askarlar eng qad. qoʻshin turidan biri hisoblanadi. Misr, Yunoniston, Rim kabi quldorlik davlatlarida Piyoda askarlar asosiy qoʻshin turi boʻlgan. Ayni chogʻda … Читать далее
MEHNAT BIRJASI — ishsizlarni, ish joyini oʻzgartirishni istovchi shaxslarni ishga joylashtirish bilan shugʻullanadigan maxsus davlat muassasasi. Mehnat bozorining tashkil etilgan va tartiblanib turadigan shakli. Mehnat birjasi das-tlab 19-a. ning 1-yarmida Germaniya va Angliyada, keyinchalik Fransiya va b. davlatlarda paydo boʻldi. 20-a. ning boshlarida Angliyada umummilliy Mehnat birjasi tashkiloti taʼsis etildi. Mehnat birjasi boʻsh oʻrinlar va … Читать далее
MEXIKALI — Meksikaning shim.-gʻarbiy qismidagi shahar. AQSH chegarasiga yaqin joyda. Kolorado daryosi havzasida. Shim. Quyi Kaliforniya shtatining maʼmuriy markazi. Aholisi 764,9 ming kishi (2000). Transport yoʻllari tuguni. Sugʻorma dehqonchilik r-nining (paxta, bugʻdoy, sabzavot ekinlari, moyli oʻsimliklar yetishtirish) markazi. Oziq-ovqat, metallsozlik, paxta tozalash, yogʻmoy sanoati korxonalari mavjud. Amerika kompaniyalarining elektrotexnika, radioelektronika va isteʼmol tovarlari i. ch. … Читать далее